Om onze omgeving leefbaar te houden moeten we ons aanpassen aan het veranderende klimaat. Doen we dit niet, betekent dit dat er tot 2050 tussen de € 77,5 en 173,6 miljard aan klimaatschade kan ontstaan in Nederland. Het is waarschijnlijk dat de temperatuur aan het einde van deze eeuw met maar liefst 1,1 tot 6,4 graden is gestegen (ten opzichte van de periode 1980-1999). In het groenonderhoud zijn grote stappen te zetten op het gebied van klimaatadaptatie. Streef jij naar een groene, klimaatbestendige leefomgeving en ben je benieuwd wat klimaatadaptatie in dit kader precies inhoudt? In dit blog leggen we het uit.
Wat is klimaatadaptatie en waarom is dit noodzakelijk?
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is het klimaat is niet hetzelfde als het weer. Het weer gaat over vandaag of morgen, waar klimaat de lange termijn betreft. Het wordt steeds warmer in Nederland: de warme en droge zomers van de afgelopen jaren braken records. De effecten van klimaatverandering veroorzaken schade voor mensen, dieren en planten. Wanneer we niets doen, zijn de gevolgen desastreus: hittegolven, lange periodes van droogte, zeespiegelstijging en extreme regenbuien, meer klimaatvluchtelingen en verlies van biodiversiteit. Hiermee neemt de kwaliteit van leven op onze aarde drastisch af.
Klimaatadaptatie en economie
Ook de economische gevolgen van klimaatverandering zijn groot. Denk aan uitval van cruciale delen van het elektriciteitsnetwerk of infrastructuur door wateroverlast. Maar ook oogstschade door elkaar opvolgende droogteperiodes (en dus prijsstijgingen van voedsel), en beperking van de scheepvaart door extreem hoog of laag water. Schade aan gebouwen en leidingen door extra bodemdaling is ook aannemelijk. Bodemdaling vormt de grootste kostenpost in de te verwachten schade.
Impact klimaatverandering op de economie
De oplossing voor klimaatverandering is tweeledig. Aan de ene kant moeten we de uitstoot van broeikasgassen verminderen (klimaatmitigatie), zodat de opwarming beperkt blijft. Aan de andere kant is het verstandig dat we ons aanpassen aan de gevolgen van een ander klimaat, ofwel: klimaatadaptatie.
De uitdagingen voor stedelijk gebied
Klimaatverandering in een stedelijke omgeving is duidelijk te merken door te veel water: hevige regenbuien leiden tot wateroverlast. Anderzijds is er sprake van te weinig water: lange droogteperiodes tussen de regenbuien zorgen ervoor dat de grondwaterstand daalt en het groen in de stad verwelkt. Gebrek aan groen en schaduw in steden leidt tot hitte-eilanden, met ernstige gezondheidsklachten bij inwoners tot gevolg. Specifiek voor klimaatadaptatie in de stedelijke gebieden, kijken we binnen het groenonderhoud en de inrichting van terreinen naar klimaatbestendige oplossingen.
Voorbeeld stedelijke klimaatadaptatie
De uitdagingen in onze steden worden versterkt door het grote aandeel verhard oppervlak. Kansen liggen hier onder andere in het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving door vergroening (van bijvoorbeeld straten of pleinen) in stedelijk gebied. Het vergroten van het groenoppervlak draagt altijd bij aan een meer klimaatbestendige inrichting. Aanvullende ingrepen die hittestress, verdroging en wateroverlast specifiek tegengaan, zijn bijvoorbeeld groene gevels en daken, gericht kleurgebruik, een wadi of regenwatervijver, waterpasserende verharding of een boven- of ondergrondse waterberging. De keuze voor een bepaalde ingreep verschilt per situatie en is altijd maatwerk.
Groene gevel voor het Summa College in Eindhoven
Bij het Summa College in Eindhoven zorgt een groene gevel ervoor dat de thermische isolatie van het gebouw wordt vergroot. Door de beplanting heeft zonlicht geen directe invloed op de gevel, waardoor deze minder opwarmt. Het verschil in oppervlaktetemperatuur tussen begroeide en onbegroeide gevels op een zonnig dag kan oplopen tot zo’n 12-20 °C. Onbegroeide gevels geven deze warmte juist lange tijd af aan de omgeving; het zogenaamde Urban Heat Island Effect. Verdamping vanuit de beplanting werkt bovendien extra verkoelend voor de directe omgeving. Ook vormt het bladerdek een soort jas rondom het pand, wat de gevel beschermt tegen invloeden van wind, regen, UV, et cetera.
Ook op zoek naar een klimaatbestendige oplossing?
Beleidsmaatregelen en samenwerking
De mogelijkheden om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad, raken snel uit zicht. We hebben dus geen tijd te verliezen. Dat concludeert het VN Klimaatpanel IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) in een nieuw rapport, het zogenoemde syntheserapport.
In Nederland heeft het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een coördinerende en stimulerende rol in het voorbereiden van Nederland op de gevolgen van klimaatverandering. Dit gebeurt vanuit 2 programma’s: de Nationale klimaatadaptatiestrategie (NAS) en het Deltaprogramma.
De NAS adaptatietool beschrijft hoe de verschillende sectoren met de gevolgen van klimaatverandering om kunnen gaan. In het NAS Uitvoeringsprogramma staan de plannen en acties in dit kader. Het nationaal Deltaprogramma helpt Nederland klimaatbestendig te maken. Het programma neemt maatregelen tegen overstromingen, zorgt voor voldoende zoetwater en maakt de inrichting van Nederland klimaatbestendig. Bijvoorbeeld door dijken te versterken, de watervoorraad in het IJsselmeer te vergroten en door wadi’s in wijken aan te leggen tegen wateroverlast bij extreme regenbuien.
In gesprek over klimaatadaptatie
Door te vergroenen beperken we de economische schade, maar ook onze gezondheidsschade. Denk aan sneller herstel na ziekte, hogere productiviteit en sociale cohesie. Het is belangrijk dat we klimaatadaptatie niet alleen zien als simpelweg bomen planten en tegels verwijderen; al is dit een mooi begin. Aanvullend moeten we deze opgave bekijken vanuit een integraal perspectief, om zo snel mogelijk grote stappen te zetten. Hiervoor moeten we met elkaar in gesprek blijven en van elkaar leren.
Ben je op zoek naar meer info, of wil je een eerste stap zetten richting slimmere samenwerking op het gebied van klimaatadaptatie in het groenonderhoud? Neem contact met ons op!