De reuzenberenklauw: een plant met een imposante verschijning, maar een potentieel gevaar voor de omgeving. Voor gemeenten en bedrijven is het herkennen van deze plant van cruciaal belang, omdat deze tot veel overlast kan leiden. In dit artikel duiken we daarom dieper in op het herkennen, effectief bestrijden en voorkomen van de reuzenberenklauw. Door deze kennis te verspreiden, kunnen we gezamenlijk werken aan het bestrijden van deze invasieve plantensoort en het beschermen van onze leefomgeving.
Wat is de reuzenberenklauw?
De reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) is een grote kruidachtige plant die veel voorkomt in Nederland en andere delen van Europa. De reuzenberenklauw staat erom bekend dat hij snel groeit en zich gemakkelijk verspreidt, vooral langs wegbermen, in parken, langs waterwegen en op braakliggende terreinen. Het vermogen van de reuzenberenklauw om zich snel voort te planten en zijn grote omvang maken het een potentieel gevaar voor de inheemse planten, mens en dier.
De reuzenberenklauw is een gevaar voor inheemse planten omdat hij plantensoorten kan verdringen met zijn dichte vegetaties, die decennia lang kunnen standhouden. Ook kan de plant de toegang tot bijvoorbeeld recreatiegebieden belemmeren. Op dijken kunnen de dichte vegetaties zorgen voor erosie; als de reuzenberenklauw in de winter afsterft is er geen vegetatie meer om de grond vast te houden.
Voor mensen is de plant een gevaar omdat de stijve stengelharen bij aanraking wondjes in de huid kunnen veroorzaken, waarna het sap (met de werkzame stof ‘furocoumarinen’) de huid overgevoelig maakt voor zonnestraling. Bij zonnig weer kan dit leiden tot jeuk, forse blaren en soms zelfs bloedvergiftiging. Ook honden kunnen bij aanraking gewond raken.
Vanwege deze effecten wordt de reuzenberenklauw in Europa beschouwd als een invasieve plantensoort, die sinds 2017 opgenomen is op de Unielijst van invasieve exoten. Hij wordt dan ook actief bestreden om verdere verspreiding en schade te voorkomen. Het bestrijden van planten op de Unielijst is een taak van de overheid. Deze heeft het weer gedecentraliseerd naar de provincies/waterschappen. Echter, in de praktijk zijn grondeigenaren (zoals gemeentes) zelf verantwoordelijk voor de bestrijding. 
Reuzenberenklauw herkennen
De reuzenberenklauw is een impossante plant welke bloeit in de periode juni t/m september en die relatief gemakkelijk te herkennen is aan zijn opvallende kenmerken. We bespreken ze onderstaand.
Grootte
De reuzenberenklauw kan indrukwekkend groot worden, met een hoogte van 2 tot 3 meter. De plant heeft grote, ingesneden bladeren die lijken op klauwen en een dikke, harige stengel.
Bloeiwijze
In de zomer produceert de reuzenberenklauw grote, bolvormige bloemschermen met witte of soms roze bloemen. Deze bloeiwijze is karakteristiek voor de plant en kan helpen bij het identificeren ervan.
Stengel
De stengel van de reuzenberenklauw is dik, hol en vaak paarsachtig gevlekt. Op de paarsachtige knobbeltjes zitten stijve stengelharen. De stengels kunnen tot tien centimeter in doorsnede worden.
Bladeren
De bladeren van de reuzenberenklauw zijn groot (soms meer dan een meter lang) en diep ingesneden, waardoor ze lijken op de klauwen van een beer. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn met de reuzenberenklauw vanwege het gevaarlijke sap. Draag altijd beschermende kleding en handschoenen wanneer je in de buurt van de plant werkt om huidirritatie te voorkomen.
Mogelijke verwarring met andere soorten
Verwarring is mogelijk met de inheemse gewone berenklauw (Heracleum sphondylium), maar deze is veel kleiner. Deze wordt maximaal anderhalf meter groot, is minder parasolvormig, heeft een bloeiwijze van maximaal twintig centimeter groot, veel kleinere bladeren en de stengel heeft geen paarsachtige vlekken.
Effectief bestrijden van de reuzenberenklauw
Het bestrijden van de reuzenberenklauw vereist een zorgvuldige en gecoördineerde aanpak. De soort is te bestrijden door te voorkomen dat rijp zaad gevormd wordt. Zaden van de soort blijven zeven jaar kiemkrachtig en daarom is bestrijding een kwestie van lange adem. Enkele effectieve methoden bespreken we hier.
Fysieke verwijdering
Het advies is om de reuzenberenklauw in het vroege voorjaar op 15 tot 20 centimeter diepte uit te steken met behulp van een schop, en dit te herhalen in de zomer. Zorg hierbij voor beschermende kleding om huidcontact met het sap te voorkomen. Afhankelijk van de ouderdom van de groeiplaats en daarmee de hoeveelheid zaden in de bodem, moet dit vier tot zeven jaar volgehouden worden. Deze methode is arbeidsintensief, maar succesvol.
Intensieve begrazing
Locaties met reuzenberenklauw afrasteren en laten begrazen door schapen en/of geiten. Ook dieren kunnen gevoelig zijn voor het sap, maar behaarde en gepigmenteerde huid – zoals bij schapen en geiten - is minder gevoelig.
Reuzenberenklauw voorkomen
Om de groei van de reuzenberenklauw te voorkomen, kunnen meerdere preventieve maatregelen worden genomen. We bespreken de meest voorkomende.
Verspreiding voorkomen
Voorkom verdere verspreiding van de reuzenberenklauw door gebieden regelmatig te inspecteren en snel te reageren op nieuwe groei. Zorg er ook voor dat alle apparatuur en voertuigen grondig worden gereinigd na werkzaamheden in gebieden waar reuzenberenklauw voorkomt.
Tuin- en landschapsontwerp
Kies voor inheemse plantensoorten in tuinen en landschappen om ervoor te zorgen dat niet-inheemse planten hetzelfde lot krijgen als de reuzenberenklauw: van sierplant naar invasieve exoot. Voorbeelden zijn inheemse bloemenweides, struikbeplanting en het creëren van natuurlijke hagen en randen.
Regelmatig controleren
Houd tuinen en landschappen goed onderhouden en controleer regelmatig op groeiplaatsen van de reuzenberenklauw; hoe eerder deze worden vastgesteld, hoe beter ze te bestrijden zijn.
Niet gebruiken als woondecoratie
Gedroogde bloemen van de reuzenberenklauw zijn populair als woondecoratie, maar ook dit brengt risico’s met zich mee. Gedroogde bloemen zonder zaad mogen verhandeld worden, maar in het geval van de reuzenberenklauw bevat de gedroogde bloem vaak nog kiemachtig zaad; verhandelen is dan verboden. De soort kan zich uitzaaien en vermeerderen naar plekken waar hij nog niet voorkomt.
Conclusie
Het herkennen en effectief beheren van de reuzenberenklauw is van vitaal belang voor de bescherming van onze omgeving en de veiligheid van de gemeenschap. Door bewustwording te vergroten, effectieve bestrijdingsmethoden toe te passen en preventieve maatregelen te nemen, kunnen gemeenten en bedrijven gezamenlijk een verschil maken in de bestrijding van deze invasieve plantensoort.
Benieuwd hoe jij een verschil kunt maken in onze biodiversiteit? Neem contact met ons op voor meer informatie.