Effectieve waterberging is essentieel in een wereld waar extreme weersomstandigheden steeds vaker voorkomen. Met waterberging verminderen we het risico op wateroverlast, we vergroten namelijk de ‘sponswerking’ van een gebied door water vast te houden op de plek waar het valt. In deze blog maken we kennis met drie innovatieve manieren van waterberging, waarmee we bijdragen aan een veiligere, klimaatbestendige omgeving.
In moderne steden liggen kilometers aan ongebruikte platte daken te wachten op een nieuwe functie. Alleen al in Rotterdam is er ruim 18 vierkante kilometer aan ongebruikt plat dak. Deze daken bieden de ruimte om de doelen voor de energietransitie, klimaatadaptatie en inclusiviteit in steden te realiseren.
Groene daken, bedekt met vegetatie en planten, dienen bijvoorbeeld als zeer effectieve systemen om regenwater vast te houden. Doordat de regen vervolgens geleidelijk wordt afgevoerd, vermindert de druk op rioleringen tijdens hevige regenval.
Groene daken bestaan uit een drainage- en substraatlaag, veelal begroeid met beplanting zoals sedum en/of kruidenvegetatie. Als de constructie van het pand het toelaat, is er een dikkere substraatlaag mogelijk. Hierdoor zijn er volledige daktuinen te realiseren met diverse soorten beplanting, terrassen en zelfs bomen.
Het substraat op de groene daken neemt het water op en zorgt voor een vertraging in de afvoer van hemelwater. Hiermee gaan deze daken dus wateroverlast tegen tijdens hevige neerslag. Vanuit het substraat nemen de planten het water op om te verdampen; dit proces heet transpiratie. Transpiratie zorgt ervoor dat er minder water wordt afgevoerd én het zorgt voor verkoeling.
Daarnaast draagt het verminderen van de hoeveelheid water die rechtstreeks in riolen wordt afgevoerd bij aan de verbetering van de waterkwaliteit. Doordat het rioolsysteem minder snel overbelast raakt, komt overstort vanuit het riool op oppervlaktewater niet of minder voor (bij gemengde systemen met regenwater en afvalwater in dezelfde buis). Dit is gunstig voor de kwaliteit van oppervlaktewater, zoals bijvoorbeeld in singels.
Kortom, groene daken zijn waardevolle waterbergingssystemen, die stedelijke wateroverlast verminderen, de riolering ontlasten en bijdragen aan de verbetering van de waterkwaliteit. Dit maakt ze tot een belangrijk onderdeel van duurzaam stadsontwerp en een effectieve manier om steden voor te bereiden op de uitdagingen van een steeds veranderend klimaat.
Ook een wadi is effectief voor waterberging. Een wadi is een soort groene greppel en komt van het Arabische woord voor ‘droogvallende rivieroever’. In het Nederlands staat het voor de afkorting Water, Afvoer, Drainage en Infiltratie. Een wadi kan toegepast worden op een terrein om hemelwater tijdelijk te bergen en te zuiveren, waarna het water in de bodem kan infiltreren en de grondwaterstand aanvult. Een wadi vergroot de sponswerking van een gebied en is een effectieve maatregel tegen zowel wateroverlast als droogte. In openbaar gebied wordt de wadi al veelvuldig toegepast.
“Als alternatief op een wadi is ook een verdiept plantvak een goede optie; dus een plantvak met een hol profiel waar water naar afstroomt. De werking is hetzelde als bij de wadi, alleen is de bergingscapaciteit kleiner. Dit holle profiel is in principe toe te passen in elk aan te leggen plantvak.”
Hoe een wadi werkt:
Wateropvang. Wadi's zijn zo ontworpen dat ze het regenwater van bijvoorbeeld daken en straten opvangen tijdens regenbuien. Een wadi is vaak het laagste punt van de omgeving, waardoor het regenwater onder vrij verval de wadi instroomt.
Gecontroleerde infiltratie. Een wadi dient als waterberging en moet dus voor een volgende bui weer leeg zijn. Het is dus van belang dat de bodem voldoende waterdoorlatend is, zodat het regenwater gecontroleerd in de bodem kan infiltreren. Dit heeft twee voordelen: het vult de grondwaterstand aan (cruciaal voor gezonde ecosystemen en de beschikbaarheid van drinkwater) en het water wordt op natuurlijke wijze gezuiverd terwijl het door de bodem sijpelt.
Groene oases. Het is raadzaam een wadi aan te planten met diverse vegetatie. De wadi levert dan een extra bijdrage aan de vergroening van stedelijke gebieden en het creëren van een leefomgeving voor diverse flora en fauna. Het gevolg? Een gezonder stedelijk ecosysteem, dat er ook nog eens mooi uitziet. Daarnaast houdt de beworteling van de vegetatie de bodem luchtig, waardoor de waterdoorlaatbaarheid van de bodem op peil blijft.
Lagere kosten. Het gebruik van wadi's kan de kosten van de aanleg van dure ondergrondse rioleringssystemen verminderen. Het is een kosteneffectieve en duurzame manier om regenwater te beheren.
Klimaatadaptatie. Met het oog op de klimaatverandering, waarin extreme weersomstandigheden zoals hevige regenval en langdurige droogtes vaker voorkomen, zijn wadi's een veerkrachtige aanpak voor stedelijk waterbeheer. Hiermee passen we ons aan op de onvoorspelbare aard van het weer.
Ook innovatieve bestratingstechnieken voor wegen en parkeerplaatsen kunnen dienen als waterberging. Door het gebruik van waterdoorlatende materialen kan regenwater in de ondergrond sijpelen, waarmee we grote plassen en overstromingen op straatniveau voorkomen. Waterbergende parkeerplaatsen dragen bij aan een duurzamere infrastructuur en het verminderen van de belasting op rioleringssystemen.
Hoe waterbergende parkeerplaatsen werken:
Waterdoorlatende materialen. Het begint bij het gebruik van de juiste materialen in weg- en parkeerplaatsconstructies. Deze materialen, zoals klinkers met openingen gevuld met bijvoorbeeld gras of grindbedden, laten water gemakkelijk door (in tegenstelling tot traditionele ondoordringbare bestrating). Hierdoor kan regenwater in de ondergrond wegzakken in plaats van over het oppervlak stromen.
Waterberging op lokaal niveau. Regenwater wordt daar waar het neerslaat vastgehouden (sponswerking). Hierna infiltreert het langzaam in de ondergrond. Dit voorkomt plassen en vermindert overstromingen, vooral tijdens hevige regenbuien.
Belasting op rioleringssystemen verminderen. Door regenwater op te vangen en te infiltreren op de plaats waar het valt, wordt de belasting van stedelijke rioleringssystemen aanzienlijk verminderd. Dit minimaliseert de kans op overlopende riolen en verbetert de waterkwaliteit (geen overstort). Ook voorkomen we overstroomde straten.
Grondwateraanvulling. Het infiltreren van regenwater in de ondergrond heeft nog een belangrijk voordeel: het vult het grondwater aan. Dit is essentieel, vooral in regio's waar watertekorten een probleem vormen. Het verhoogt het grondwaterpeil en ondersteunt zo de beschikbaarheid van drinkwaterbronnen.
“Regenwater vanaf straten en daken wordt via (gemengde of gescheiden) riolering snel uit een gebied afgevoerd en kan niet in de bodem wegzakken. Hierdoor wordt het grondwater niet aangevuld en daalt de grondwaterstand. Verdroging is schadelijk voor de natuur en het groen in bebouwd gebied, maar leidt ook tot bodemdaling en een hogere gevoelstemperatuur. Houten fundering van bebouwing kan zelfs bezwijken door verdroging. Daarnaast is een verdroogde en verdorde bodem niet meer in staat om water op te nemen tijdens een regenbui.”
Groene stedelijke esthetiek. Naast de praktische voordelen draagt waterpasserende verharding bij aan de vergroening van stedelijke gebieden. Dit type bestrating is naadloos te integreren in stedelijke landschapsontwerpen en biedt ruimte voor groen, wat weer bijdraagt aan een aantrekkelijke en groene stedelijke esthetiek.
Waterberging is noodzakelijk om onze leefomgeving veiliger en duurzamer te maken in tijden van toenemende extreme weersomstandigheden. Groene daken, wadi's en waterpasserende verharding zijn drie belangrijke, innovatieve manieren om dit te bereiken. Door deze oplossingen te omarmen, kunnen we de risico's van wateroverlast en overstromingen verminderen en bijdragen aan een veerkrachtige toekomst. Wil je weten hoe je zelf aan de slag kunt met een waterbergingssysteem? Neem dan contact met ons op!