Natuurinclusief bouwen is een duurzame manier van bouwen die rekening houdt met de natuurlijke omgeving. Door natuurinclusief te bouwen kunnen we de biodiversiteit versterken, de leefomgeving van dieren verbeteren en het stedelijk landschap groener maken. Het zorgt er ook voor dat gebouwen naadloos integreren met het natuurlijke landschap. In dit blog delen we inzichten over hoe mens en natuur elkaar ontmoeten met groene architectuur en stedenbouw. We delen inspirerende voorbeelden en een checklist om zelf aan de slag te gaan.
Groene daken zijn beplante daken die diverse voordelen bieden, waaronder het absorberen van regenwater, luchtkwaliteitsverbetering en vermindering van stedelijke hitte. Gevelgroen, in de vorm van klimplanten en verticale plantenbakken, zorgt ook voor natuurlijke isolatie. Zo worden gebouwen in de winter niet te koud en in de zomer niet te warm. Dit leidt uiteindelijk tot een besparing van energie(kosten). En door planten omhoog te laten groeien, maken we de stad groener en geven we insecten en vogels een fijne plek om te wonen.
Met het installeren van nestkasten verbeteren we de leefomgeving van vogels, vleermuizen en andere kleine dieren. Het strategisch plaatsen van deze kunstmatige holtes biedt niet alleen een veilige haven voor de dieren, maar heeft ook een bredere impact op het ecosysteem. Deze nestplekken helpen bij het beheersen van populaties van potentieel schadelijke insecten (zoals de eikenprocessierups), aangezien vogels en vleermuizen zich voeden met deze prooien. In essentie reikt het plaatsen van nestkasten dus verder dan enkel het bieden van onderdak; het zorgt er ook voor dat we evenwichten binnen het lokale ecosysteem herstellen.
Nestkasten- en hiermee de aanwezigheid van vogels en vleermuizen - zorgen voor een positieve kettingreactie. Vogels en vleermuizen fungeren namelijk als biologische bestrijders, doordat ze zich voeden met schadelijke insecten. Op termijn neemt hierdoor de noodzaak voor chemische bestrijdingsmiddelen af, wat op zijn beurt de milieubelasting vermindert en de kwaliteit van bodem en water beschermt. Bovendien kunnen nestkasten dienen als observatiepunten voor wetenschappelijk onderzoek en educatieve doeleinden op het gebied van gedrag en ecologie.
Insectenhotels bieden een leefomgeving voor insecten zoals bijen, vlinders en kevers, en helpen net als nestkasten bij het bevorderen van de biodiversiteit. Deze eenvoudig te ontwerpen structuren omvatten een verscheidenheid aan materialen zoals houtblokken met gaatjes voor solitaire bijen, gedroogde stengels voor overwinterende vlinders, en dennenappels en schors voor kevers en lieveheersbeestjes. Omdat een insectenhotel eenvoudig te maken is, is het een leuke activiteit voor kinderen op school of met buurtgenoten in de wijk.
Bijen en andere bestuivende insecten die in deze hotels verblijven, dragen bij aan de bevruchting van bloeiende planten in de omgeving, wat op zijn beurt de vruchtzetting van gewassen verbetert en de productiviteit van ecosystemen verhoogt. Dit heeft niet alleen positieve gevolgen voor de wilde flora, maar ook voor landbouwgewassen en de voedselvoorziening in bredere zin.
Slim gebruik van planten en bomen die van nature in een gebied groeien (inheemse soorten), is niet alleen mooi voor het oog, maar ook goed voor de natuur. Deze planten zijn al duizenden jaren gewend aan het weer en de grond in dat gebied. Daardoor kunnen ze beter omgaan met ziektes, plagen en extreme weersomstandigheden. Inheemse soorten dragen bij aan een zelfregulerend ecosysteem, waarbij we minder afhankelijkheid zijn van pesticiden en kunstmest.
En dat is nog niet alles. Inheemse planten en bomen dragen bij aan het voedselweb en de levenscyclus van diverse dieren. Ze bieden voedselbronnen en schuilplaatsen voor insecten, vogels, kleine zoogdieren en zelfs micro-organismen. Bestuivende insecten, zoals bijen en vlinders, vinden voedsel en nestplaatsen in deze inheemse begroeiing, wat weer zorgt voor de bestuiving van bloemen en de voortplanting van plantensoorten.
Wateropvangsystemen verminderen wateroverlast en zorgen voor het behoud van de waterhuishouding. De systemen beschermen tegen overstromingen door regenwater op te vangen en te voorkomen dat het riool overstroomt bij zware regenval. Het regenwater dat we met deze systemen opvangen kunnen we gebruiken voor irrigatie of andere doeleinden, waardoor we minder afhankelijk zijn van traditionele watervoorzieningen. Bovendien is dit een kostenefficiënte oplossing, omdat het water niet naar een rioolzuiveringsinstallatie hoeft. Win-win-win!
Wateropvangsystemen dienen bovendien als tijdelijke opslagplaatsen voor regenwater voordat het in de grond trekt of via rioleringssystemen wordt afgevoerd. Hierdoor ontstaan kleine, groene oases in steden, waar planten, insecten en andere kleine dieren kunnen overleven, terwijl ze anders last zouden hebben van beton/verharding en een gebrek aan water. Deze groene plekken kunnen ook dienen als paden voor dieren om te migreren tussen natuurlijke gebieden, wat de diversiteit bevordert en steden mooier maakt.
Het veranderen van gewone parkeerplaatsen in groene ruimtes met gras of planten is een veelbelovende stap naar een milieuvriendelijkere en duurzamere manier van stadsplanning. Het gaat niet alleen om het verfraaien van de stad, maar heeft ook echte voordelen voor het milieu en de mensen die er wonen.
Het vervangen van asfalt door gras of planten heeft positieve effecten op de temperatuur en het waterbeheer. In plaats van regenwater weg te laten lopen van het harde oppervlak, kunnen groene parkeerplaatsen fungeren als sponzen die het water opnemen en langzaam in de bodem laten zakken. Dit helpt niet alleen om overstromingen en wateroverlast te voorkomen, maar het vult ook de watervoorraad onder de grond aan.
Op het gebied van biodiversiteit zijn groene parkeerplaatsen ook veel meer dan alleen maar wat groen in de stad. Ze creëren kleine leefgebieden voor allerlei soorten planten en dieren. Het planten van lokale planten, bloemen en struiken trekt bestuivende insecten zoals bijen en vlinders aan, maar ook vogels, kleine zoogdieren en insecteneters. Dit draagt bij aan de veerkracht van de natuur in de stad, waarbij deze groene plekken dienen als corridors (verbindingen tussen twee leefgebieden) voor migratie en genetische uitwisseling tussen de populaties.
Het gebruik van verlichting 's nachts heeft grote invloed op dieren en hun leefomgeving. Het soort licht, hoe fel het is en wanneer het aan staat, kan het gedrag en de levenscyclus van dieren beïnvloeden. Het advies is dan ook om verlichting te gebruiken die rekening houdt met de nachtelijke wereld van dieren en hun biologische ritmes.
Een voorbeeld is het gebruik van zacht geel licht in plaats van fel wit licht. Fel wit licht kan dieren verwarren en hun natuurlijke gedrag verstoren. Zacht geel licht is meer als maanlicht en verstoort de biologische klokken van nachtdieren en insecten minder. Het helpt ook om lichtvervuiling (te veel licht, waardoor het de nachtelijke hemel verstoort) te voorkomen. Dit is ook belangrijk voor de astronomie; te veel licht bemoeilijkt heldere, ongestoorde waarnemingen van het heelal.
Dieren die 's nachts leven, zoals nachtvlinders, nachtvogels, vleermuizen en sommige zoogdieren, hebben duisternis nodig. Als we hun nachtleven verstoren, kunnen ze minder jongen krijgen, minder eten vinden en problemen hebben met migreren. Om dit te faciliteren moeten ecologen, stadsplanners en lichtontwerpers samenwerken om de juiste soort verlichting te gebruiken op de juiste plekken.
Ga je graag zelf aan de slag? Hieronder geven wij concrete tips om natuurinclusief te bouwen.
Stedelijke ontwikkeling werkt vaak vernietigend voor de biodiversiteit. Zorg er daarom voor dat groene ruimtes en elementen (bijvoorbeeld groene daken en gevels) een vast onderdeel zijn van de bouwplanning. Werk hiervoor samen met ecologen en stadsplanners.
Gebruik inheemse planten om de natuur en het milieu te bevorderen.
Let op ontwerp, locatie en de specifieke behoeften van de verschillende soorten.
Plaats insectenhotels om de aanwezigheid van insecten en kleine dieren te stimuleren. De juiste positionering van deze hotels in de buurt van natuurlijke vegetatie, zonder het gebruik van schadelijke pesticiden, draagt bij aan hun effectiviteit.
Implementeer regenwateropvangsystemen en zorg hierbij voor een integrale aanpak met aandacht voor locatie, klimaat en infrastructuur. Een goed ontworpen systeem kan niet alleen de waterhuishouding verbeteren, maar ook een visuele en functionele aanvulling vormen op de stedelijke omgeving.
Maak groene parkeerplaatsen voor waterabsorptie en biodiversiteit. Kijk goed waar deze parkeerplaatsen mogelijk zijn, zorg voor een goede ondergrond, de juiste begroeiing en denk na over het beheer en onderhoud.
Gebruik licht op een manier die de nachtelijke leefomgeving van dieren respecteert. Werk hiervoor samen met experts; het is belangrijk om te begrijpen welke dieren aanwezig zijn in het gebied en welke ecologische functies beïnvloed worden door bepaalde verlichtingspraktijken.
Natuurinclusief bouwen biedt tal van voordelen voor zowel de natuur als de mens. Met natuurinclusieve bouwmethoden bevorderen we de biodiversiteit en dragen we bij aan een duurzamere en gezondere leefomgeving voor iedereen. Heb jij een vraagstuk op het gebied van natuurinclusief bouwen? Neem contact met ons op, dan helpen wij je graag.